INFORMATIKA TAILERRA

Tailer honetan blogerako sarrerak egingo dituzue. Baldintzak:

• Zuok sortzea
• Errespetua
• Hitz itsusirik ez
• Izen propiorik gabe-Inor iraindu gabe
• Umorea
• Euskaraz
• Ortografia zaindu

Gora San Fermin (Pirritx, Porrotx eta Mari Motots)

Oporrak!!

Ikasturtea bukatu da. Orain indarrak hartu, deskonektatu eta ondo pasa.

CRYING OUT LOVE...

“Maitasunezko oihua, munduaren erdian” - Crying Out Love, In the Center of the World - liburutik hartu dugu ondoko pasartetxoa. Kyoichi Katayamak idatzia da. Kontrazalean jartzen duenez, garai guztietako liburu japoniar salduena da (3.500.000 ale).

Bi neraberen arteko eztabaida. Horietako baten aitonak kontatu dio bilobari gaztetan andregai bat izan zuela, baina ez zela harekin ezkondu, beste batekin baizik. Horren ondorioz, hizketan hasi dira…

—   Zerk egiten gaitu zoriontsuago?

—   Nola zoriontsuago?

—   Bai, zer den hobe, maite dugunarekin bizitzea edo, betiere maite dugun hori maitatzen segitzen dugularik, beste batekin bizitzea?

—   Maite duzunarekin bizitzea, jakina.

—   Baina, elkarrekin biziz gero, elkarren gauza desatseginez ere ohartu eta tontakeriengatik liskartuko dituk maitaleak. Eta egunero horrelako liskarrak pilatuz gero, ez duk, hamarkada batzuk igarota, hasieran hain maitatua izandako horrekiko batere maitasunik geldituko.

Irmoki hitz egin zuen Akik.

—   Hagitz ezkorra haiz.

—   Saku-chan, hik ez duk horrela pentsatzen?

—   Ni baikorra naun. Behin bat maitatzen hasita, zenbat eta hamarkada gehiago igaro, orduan eta maiteagoa izango niken. Hasieran desatsengitzat jotako gauzak ere maiteko nitizken. Ehun urte igaroz gero, haren ileak oro ere maiteko nitizken.

— Ehun urte igaroz gero? (…)

DIPTONGOEN DEKINABIDEAZ

Arauak lantzeko ikastaroarekin jarraituz, oraingoan diptongoz bukatzen diren izenen deklinabideaz mintzatuko gara.

- Diptongoz bukatzen diren hitzak, oro har, bokalez amaitzen diren gainerako izen guztiak bezala deklinatuko dira: uztailaren lauan, zenbait kristauk, zelaitik, jaitik, garaian, e.a.

- Salbuespenak:

gau hitzaren kasu hauetan: gauez, gaueko, gauean;

lau izenordain bezala jokatzen denean: laurak etorri ziren. Lauretan joango gara, e.a.;

monosilaboek instrumentalean (-z) honela egingo dute: edozein gaiez mintzatu. Jaiez jai ibili,

Araua osorik HEMEN

Ariketak egiteko klikatu HEMEN1 eta HEMEN2:

DATA nola adierazi

Data ondo adierazteko:

a) Toki- eta denbora-marka osorik ematen denean, bi idazkera hauek aukeran uzten dira, hau da, inesibo edo non marka erabil daiteke edo ez:

· Galdakao, 2015eko ekainaren 24a.

· Galdakaon, 2015eko ekainaren 24an.

Kontuan izan ondorengoa: zenbakia kontsonantez amaitzen bada, -ean erantsiko diogu (bat>batean); bokalez edo diptongoz amaitzean, ordea, -an (bi>bian). Baztertu, hortaz, hain ohikoak ditugun: 4ean,6ean eta horrelakoak.

1ean, 2an, 3an, 4an, 5ean, 6an, 7an, 8an, 9an, 10ean, 11n, 12an, 13an, 14an, 15ean, 16an, 17an, 18an, 19an, 20an, 21ean, 22an, 23an, 24an, 25ean, 26an, 27an, 28an, 29an, 30ean eta 31n.

b) Denbora zenbaki hutsez ematen denean, idazkera hauek ematen dira aukeran:

· 1995/03/07; 1995-03-27; 1995/III/07; 1995-III-27;

Deklinatzerakoan: 1993/03/07ko Euskaldunon Egunkarian; 1993/11/23ko bilera agiriak dioenez… 

c) Ez da ontzat ematen, data arrunta emateko, urtarrilak 20 bezalako formarik. Forma hau aposizioetan bakarrik erabil daiteke. Adibidez:

٭ Ongi esana dago: Datorren urtarrilaren 20an bilduko da epaimahaia.

٭ Gaizki esana dago: Datorren urtarrilak 20an bilduko da epaimahaia.

٭ Baina ongi esana dago: Datorren ostegunean, urtarrilak 20, bilduko da epaimahaia.

ARIKETAK EGITEKO KLITATU HEMEN1, HEMEN2 eta HEMEN3

SAN JUAN (landareak)

San Juan haretxa

San Juan bezperan sortatxo bat prestatzen zen, zenbait belar lore, gari eta arto landare, berakatz-buruak, sagar adar eta abarrez. Hurrengo egunean meza nagusian bedeinkatzen zituzten, eta bueltan ganbaran uzten ziren sikatzen. Ekaitza zenean sortako zenbait belar hartu eta surtara botatzen ziren. Urtean zehar errebako landareak hurrengo sanjuan-suan erretzen ziren.

Doniane-egunean mendira joan eta lizar edo elorri zuriaren adarrak ebakitzen ziren. Etxeko atearen albo bietan edo balkoian jartzen ziren eguzkia irten baino lehen, etxea eta etxekoak ekaitzetatik eta tximistetatik babesteko. Urte osoan egoten ziren adar hauek ate ondoan eta hurrengo urteko sutean erretzen ziren. Hau baserri askotan gaur egun mantentzen den ohitura da. Nafarroa aldean ostera eguzki-lorea jartzen dute, eguzkiaren ordezkaritzat dutelako. Lore hau sorgin eta izpiritu txarren kontrako kutuna da, ganadua gaitzetatik libratzeko ere erabiltzen da.

SAN JUAN (ura)

Marilanda (Larrabetzu)

Itsaso, erreka eta iturrietako urek, baita garoak, urtean zehar ez dituzten botere bereziak hartzen dituzte egun honetan. Doniane bezperako ura berezia da. Gaueko hamabietan, harriak ogi eta urak ardo bihurtzen omen dira.

Eguna argitu orduko ihintza hartzea eta belar gainean ortozik edo garisoroetan biluzik ibiltzea eta iturrietan aurpegia, eskuak eta oinak garbitzea, ohitura zabala izan da Euskal Herrian. Hau azaleko gaixotasunak (ezkabia, hazteria, legena, etab.) osatzeko edo sendatzeko eta eritasunok norbera ez kutsatzeko ere egiten zen. Nafarroan egun honetako gauerdi edo hurrengo goizean erreka edo iturriren baten bainatzeari sanjuanada deitzen zitzaion.

Bestalde, Nafarroa aldean ere, Doniane bezperako gauean, emakume antzuak iturrira joaten ziren eta ura edan ondoren iturriaren harrietako baten kontra igurtzen zuten sabela, hau eginez gero haurdun geratzeko esperantzan.

Zer da kalkulua?

SAN JUAN (sua)

Ganean daukaguz San Juanak be. Sua, ura eta landarak dira garaiotako erritoak, nahiz eta gehienok suarena bakarrik ezagutu.

San Juan sua

San Juan bagilaren 24an ospatzen dogu. Orduan da udako solstizioa, egunik luzeena eta gaurik laburrena. Sasoi honek, neguan Gabonakaz bat eginda pasetan dan moduan, hainbat siniskera eta ohitura ditu inguruan. Ha ta guzti be gehien-gehien suagaz lotzen dogu jai hori.

Sua bezpera iluntzean egiten da, etxeko landan, edo auzuneko soloetan, edo herrian gaur egun. Gero ta leku gehiagotan egiten dala esan lei, baina lehen soloakaz lotutako siniskeretan oinarrituta egoan. Suaren ganean salto egiteko ohitura egon da, zuziak hartuta soloetan kantuak edo esakera batzuk esatea be bai. Batzuk konjuro modukoak dira, soloak lapur, zapo eta sugeetatik libre egon daitezan.

Konjuroak:

·     San Juan bezpera, sarna fuera. Ogia eta ardoa etxera. Atsozaharra ganbilpera, neskilla gazteak txokolatea hartzera.

·     Gure ortuan gindalorea san Juanetako heldua, san Juanak baino lehenago gure usoak batu.

·     Gaur dala bihar dala Doniane, etzi san Juan biharamona, gure soloan lapurrik ez, badagoz be erre beitez.

·     San Juan, San Juan berde, artoa eta garia gorde, txantxikuak eta zapoak erre, biba san Juan berde

·     San Juan Bautista, onak barnera, gaitza kanpora, bakea eta osasuna komeni bada. Sarna fuera!

·     San Juan bezpera, sarna a fuera. Ogie ta ardoa etxera. Atso zaharra gangelpera. Neskatxa gaztiak txokolate hartzera.

·     San Juan bien, sarna (azteria) fuera! San Juan Bautistaren izenean salto!

Errefrauak:

·     Egunik luzeena San Juanena; gaurik luzeena, Santa Luziena.

·     Eguzkiak San Juanetan dantza.

·     Gaur da San Juan, bihar «juan zan».

·     San Juan (Donibane, Jondone) euritsu, urtea ogitsu.

·     San Juan eguna, argitu orduko iluna.

·     San Juan euri gabie, urte ogi gabie.

·     San Juan, artoa eta ogia kanpoan.

·     San Juan, nekez etorri ta azkar joan.

·     San Juanek esku batean sua eta bestean uda.

·     Sua Gabonetan txapan, San Juanetan plazan.

·     Udara, San Juanetatik San Pedrotara.

MIZKINA edo MIZKEA

Pertsona bat mizkea edo mizkina dala dinogunean, edo mizkatuta dagoala edo bizi dala, batzuetan jateko kontuagaitik esaten dogu, janari gozo guriak baino hartzen ez dituanagaitik, “Delicatessen” deritxegun horreetarikoak.

Baina mizkea, ondo baino hobeto biziten ohituta dagoanagaitik be esaten dogu, berak gura dauen guztia egiten dauenagaitik: “Mizkatuta bizi da hori”. Edo “Mizkerian bizi da” edo “Mizkeriazerreta dago hori”. Mizkaz bizi be esaten da: Jentea mizkaz bizi da gaur –esaten eban gerra denporako eztasunak ezagutu zituan batek, eta ganeratzen eban: gaur mizkaz, eta lehen, ostera, pobreto.

Gehiago irakurtzeko klikatu HEMEN

BEGIRATU DUT / DIOT

BEGIRATU aditzak bi erabilera dauzka:

1. NOR-NORK motako aditz laguntzailea hartzen badu, "zaindu, jagon" esan nahi du.

2. NOR-NORI-NORK motako laguntzailea hartzen badu, ordea, "ikusi" ("so egin") aditzaren parekoa da. Beraz, "begiratu dizut" eta "begiratu zaitut" biak ondo egon daitezke, baina esanahi desberdinekoak dira.

Hemen, BEGIRATU aditzak “SO EGIN” esan nahi duen kasua hartu dugu kontuan. Beraz, ez ahaztu: kasu horretan NOR-NORI-NORK aditz laguntzaileaz baliatzen da.

Futbolariak lurretik haserre begiratzen zuen epailea.

Futbolariak lurretik haserre begiratzen zion epaileari.

Ikaslea aurpegira begiratu behar duzu, ea ulertu duen edo ez jakiteko.

Ikasleari aurpegira begiratu behar diozu, ea ulertu duen edo ez jakiteko.

Mirespenez begiratzen zaitu horko gazte horrek.

Mirespenez begiratzen dizu horko gazte horrek.

Mutilak maitemindu-aurpegiarekin begiratzen zuen bere andregaia

Mutilak maitemindu-aurpegiarekin begiratzen zion bere andregaiari.

Ariketa gehiago HEMEN

TRIBUAL

Trivial estiloko galdera-erantzunen jokoa da Tribual, Android plataforman garatua eta gailu mugikorretan erabiltzeko aproposa. Dagoeneko badira hilabete batzuk Tribual jokoaren lehenengo bertsioa sareratu genuena. Harrezkero 2000 lagunek jaitsi dute, eta ia-ia 300.000 partida jokatu dira. Jokoak, gainera, GipuzkoaApps saria ere irabazi zuen. Oraingo honetan, jokoaren bigarren bertsioa aurkezten dugu: teknikoki hobetua, galdera gehiagorekin aberastuta, eta eleanitz bihurtuta. Izan ere, hemendik aurrera, euskaraz ez ezik, gaztelaniaz eta ingelesez ere jokatu ahal izango baita Tribualen.

Informazio gehiago HEMEN

Otxandio, abenturazko parkerik handiena Euskal Herrian

Niko Etxart eta Zuhaitz Gurrutxaga, 'Eperra' abesten

Sare sozialen ARRISKUAK

LOS AITAS

Euskarak ez du generorik; beraz, normalean ez dugu zertan sexistatzat jo gure hizkuntza. Baina gaztelaniak badu, eta “desegoki” ez gertatzeko badituzte estrategia batzuk: bikote astunak (amigos y amigas, los/las funcionarios/as interinos/as); abstrakziora jo eta multzokari baten barruan genero biak sartu:alumnado, electorado; a bildua: trabajador@s...

Generoaren kontu honetan ere, arazoa guk geuk sortzen dugu, zergatik? Euskarak berak dituen baliabideak erabili beharrean, gaztelaniari orpoz orpo jarraitu eta, esate baterako, berak bezala multzokariak erabiltzera jotzen dugulako: el alumnado esango dute los alumnos ez esatearren, eta guk itsu-itsuan ikaslegoa; bada guk baditugu hori esateko bideak: ikasleak, ikasleria, ikasle jendea:

La clase trabajadora ⇓langilegoa. Hobeto, langileak, langileria

El profesorado ⇓irakaslegoa. Hobeto, irakasleak edo maisu-maistrak

La ciudadanía ⇓hiritargoa. Hobeto, herritarrak

La población ⇓bizlanlegoa. Hobeto, biztanleak

EDO…

Los aitas reclaman voz en las aulas

Gaizki dago kalean erabiltzea, baina egunkari baten azalean agertzea… negargarria da.

Agian, luzeegia irudituko zaie “Los padres y las madres reclaman voz en las aulas”.

Euskal gaztelaniak hibrido bat asmatu du genero biak hitz bakarrean elkartzeko: LOS AITAS

EZETZ DANAK ASMAU

1.- Zein herrik egiten dute muga Bizkargi mendian?

a) Zornotza, Larrabetzu eta Morgak

b) Zornotza, Lezama, Morga eta Larrabetzuk

c) Zornotza, Larrabetzu, Morga eta Musikak

2.- Zein zientziarekin lotuko zenuke Mendeleiev taula?

a) Kimikarekin

b) Fisikarekin

c) Ekonomiarekin

3.- Zein pertsonaia mitologikok hil zuen aita amarekin ezkontzeko?

a) Edipok

b) Jokastak

c) Sofoklesek

4.- Non isurtzen ditu urak Altube ibaiak?

a) Nerbioi ibaian

b) Bizkaiko Golkoan

c) Ez dago Altube izeneko ibairik

5.- Nor da Euskaltzaindiak argitaratzen duen Erlea aldizkariko zuzendaria?

a) Xabier Kintana

b) Bernardo Atxaga

c) Andres Urrutia

HIRU KILOKO/KILOTAKO HAURRA

"-ko" eta "-tako" atzizki-formak aipatu behar ditugu gaur. Nola esan?

"hiru kilotako haurra" ala "hiru kiloko haurra"

"Lau hankatako mahaia" ala "lau hankako mahaia"?

Begira, zenbatzaileak zehaztuak edo zehaztu gabeak izan daitezke. Eta oinarrizko izena, berriz, adina, prezioa, neurria, pisua, tamaina edo denbora adierazten duena izan ohi da, gehienbat.

Beraz, hori horrela, Euskaltzaindiak "-ko" atzizki-forma hobesten du, eta ez "-tako".

Alegia, "hiru kiloko haurra" eta "lau hankako mahaia" esan behar dugula!

Halaxe da; "nolako" galderei erantzuten dien sintagmetan, adibidez, edota, oinarrian zenbatzaileren bat ageri denean, beti "-ko" erabili!

Adibide eta zuzenketa batzuk:

"bi urtetako umea" "Bi urteko umea".

"Zazpi segundotako aldea" "zazpi segundoko aldea".

Azken bi adibide:

"lau astetako oporrak" eta "hamabost milioitako etxea".

"lau asteko oporrak" eta "hamabost milioiko etxea".

EUSKALTZAINDIAREN ERABAKIA:

Nolako galderari erantzuten denean, -ko hobesten da, tradizioak erakusten duen eta idazle gehienek segi duten bidetik, eta ez -tako. Oinarrian zenbatzaileren bat ageri denean eta adina, prezioa, neurria, pisua... adierazten duten izenlagunak osatzen direnean ere, -ko hobesten da. Idatz bedi, hortaz, bi urteko umea, hiru kilometroko bidea.

ATHLETIC

Mezu hau eman nahi dute egunotan Athletic zaleek:

Athleticek galdu egin du. Hala ere, pozik gaude.

Lagunduko diegu hainbat eratan ematen:

Athleticek galdu ARREN, pozik gaude.

Athleticek galdu dueN ARREN, pozik gaude.

Athleticek galdu ARREN ERE, pozik gaude.

Athleticek EZ irabazi ARREN, pozik gaude.

Athleticek irabazi EZ ARREN, pozik gaude.

NAHIZ ETA Athleticek EZ irabazi, pozik gaude.

NAHIZ ETA Atheticek EZ DUEN irabazi, pozik gaude.

Athleticek galdu BAdu ERE, pozik gaude.

Athleticek galduTA ERE, pozik gaude.

Athleticek galduAGATIK ERE, pozik gaude.

ADITZA, akats ohikoenak.

GRAMATIKA: EGAn egiten diren akats ohikoenak. ADITZA.

Komunztadura

Erosketak egiten duena amona da…… Erosketak egiten dituena amona da

Ez daude libururik….. Ez dago libururik

Jende askok uste dute…. Jende askok uste du

Gozoki batzuk eman dit… Gozoki batzuk eman dizkit

Aspektua: geroaldia

Hasten gara?... Hasiko gara?

Geroago azaltzen dizuet…  Geroago azalduko dizuet

Ziur bihar jakiten dugula…  Ziur bihar jakingo dugula

Hainbat aditzen erregimena

Zuengana eramaten digu…   Zuengana eramaten gaitu

Afaltzera gonbidatu zidan…   Afaltzera gonbidatu ninduen

Atzo kalean ikusi nizun…   Atzo kalean ikusi zintudan

Asko kostatzen du…   Asko kostatzen da / Asko balio du

Loditu/argaldu egin dut…   Loditu/argaldu egin naiz

Maite ziren / Maitatzen ziren…   Elkar maite zuten

Hori gustatzen nau…   Hori gustatzen zait

Etxebizitzek asko garestitu dute…   Etxebizitzak asko garestitu dira